Τι είναι η υπογονιμότητα;

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) ως υπογονιμότητα ορίζεται η αδυναμία επίτευξης εγκυμοσύνης από ένα ζευγάρι, μετά από 1 έτος σεξουαλικών επαφών χωρίς την χρήση αντισυλληπτικών μεθόδων. Όταν το πρόβλημα έγκειται στον άνδρα αναφέρεται ως ανδρική υπογονιμότητα. 

Πόσο συχνή είναι;

Στις μέρες μας περίπου 1 στα 8 ζευγάρια δυσκολεύεται να τεκνοποιήσει μετά από συστηματικές σεξουαλικές επαφές χωρίς προφυλάξεις για διάστημα 1 έτους. Στις ανεπτυγμένες χώρες, 1 στα 3 ζευγάρια μετά την ηλικία των 30 ετών αντιμετωπίζει πρόβλημα γονιμότητας.  

Ο γυναικείος παράγοντας αποκλειστικά, ευθύνεται για το 50% της υπογονιμότητας του ζεύγους. Ο άνδρας παρουσιάζει παθολογικές παραμέτρους σπέρματος περίπου στο 50% των υπογόνιμων ζευγαριών, ενώ είναι ο κυρίως υπεύθυνος για την αδυναμία τεκνοποίησης σε ποσοστό 30%. Στο υπόλοιπο 20% συνυπάρχουν προβλήματα που αφορούν και τους δύο.

Ποια είναι τα αίτια της ανδρικής υπογονιμότητας;

Δυστυχώς στο 30-40% των περιπτώσεων δεν ανευρίσκεται κάποιο αίτιο, όπου ιστορικά αναφέρεται ως ιδιοπαθής ολιγο-ασθενο-τερατοσπερμία (ΟΤΑ σύνδρομο). Άλλα αίτια υπογονιμότητας είναι: 

• Κιρσοκήλη
• Ουρογεννητικές φλεγμονές/λοιμώξεις
• Ανασολογικοί παράγοντες
• Όγκοι όρχεως 
• Συγγενείς ή επίκτητες ανωμαλίες
• Ιστορικό ακτινοβολίας ή χημειοθεραπείας
• Ενδοκρινικές ανωμαλίες
• Χρωμοσωμικές ή γενετικές ανωμαλίες

Πώς γίνεται η διερεύνηση της ανδρικής υπογονιμότητας;

Η διερεύνηση της υπογονιμότητας απαιτεί εξετάσεις και για τους δυο συντρόφους. Η διάγνωση της ανδρικής υπογονιμότητας γίνεται από τον ειδικό Ουρολόγο-Ανδρολόγο και περιλαμβάνει το λεπτομερές ιστορικό και την στοχευμένη κλινική εξέταση που αφορά τα έξω γεννητικά όργανα και τον προστάτη. Ακολουθεί, ο εργαστηριακός έλεγχος όπου βασίζεται κατά κύριο λόγο στο σπερμοδιάγραμμα και θεωρείται ο ακρογωνιαίος λίθος της εκτίμησης του υπογόνιμου άνδρα. Στις εργαστηριακές εξετάσεις συχνά ζητείται και ο μικροβιολογικός έλεγχος του σπέρματος με καλλιέργειες ή μοριακό έλεγχο (PCR), αλλά και ειδικότερες εξετάσεις όπως ο δείκτης κατάτμησης του DNA (DFI) και το οξειδωτικό στρες των σπερματοζωαρίων. Στα πλαίσια του βασικού ελέγχου είναι απαραίτητο και το υπερηχογράφημα του οσχέου με έγχρωμη απεικόνιση των φλεβών του κιρσοειδούς πλέγματος (Triplex οσχέου) για τη εκτίμηση ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος. O θεράπων μπορεί επίσης κατά περίπτωση να ζητήσει ορμονολογικό έλεγχο του άνδρα, αλλά και έλεγχο του καρυοτύπου και γενετικών δεικτών όταν υπάρχουν οι σχετικές ενδείξεις.

Υπάρχει θεραπεία για την ανδρική υπογονιμότητα;

Η υπογονιμότητα είναι μια πολυπαραγοντική νοσολογική οντότητα. Η θεραπεία της εξατομικεύεται ανάλογα με την αιτία και μπορεί να είναι συντηρητική ή χειρουργική. Η συντηρητική περιλαμβάνει τη χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων, όπως ορμόνες, αντιβιοτικά και συμπληρώματα διατροφής, με στόχο τη βελτίωση του σπέρματος. Οι ανατομικές ανωμαλίες, όπως είναι η κιρσοκήλη, η κρυψορχία, η απόφραξη της αποχετευτικής οδού του όρχεως αντιμετωπίζονται με τις αντίστοιχες χειρουργικές επεμβάσεις.